Przejdź do zawartości

Franciszek Wanic

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Franciszek Wanic
Ilustracja
Franciszek Wanic (1934)
Data i miejsce urodzenia

29 sierpnia 1881
Stara Wieś

Data i miejsce śmierci

24 marca 1954
Sanok

Faksymile
Multimedia w Wikimedia Commons

Franciszek Wanic (ur. 29 sierpnia 1881 w Starej Wsi, zm. 24 marca 1954 w Sanoku) – polski nauczyciel.

Nagrobek Franciszka Wanica

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 29 sierpnia 1881 w Starej Wsi[1] jako syn Jana (tamtejszy rolnik) i Apolonii z domu Kielar (1846-1919)[2][3][4][5]. W 1903 zdał eksternistycznie egzamin dojrzałości w C.K. Gimnazjum Męskim w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Jan Killar, Jan Rajchel, Władysław Żarski)[6][7][8].

Z zawodu był filologiem klasycznym[1]. Od 4 września 1908 pracował w zawodzie nauczyciela[1]. 19 sierpnia 1908 został mianowany zastępcą nauczyciela w C.K. II Gimnazjum w Stanisławowie z językiem polskim wykładowym[9]. Uczył tam języka polskiego, języka łacińskiego, języka greckiego, historii[10][11].

Pełnił służbę wojskową w C.K. Armii. W jej szeregach podczas I wojny światowej służył na froncie włoskim[12][13]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego. Został awansowany do stopnia podporucznika piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[14][15]. W 1923, 1924 był oficerem rezerwowym 2 pułku Strzelców Podhalańskich w Sanoku[16][17]. W 1934 jako podporucznik rezerwy piechoty pospolitego ruszenia był w oficerskiej kadrze okręgowej nr X jako oficer przewidziany do użycia w czasie wojny i był wówczas przydzielony do Powiatowej Komendy Uzupełnień Sanok[18].

W okresie II Rzeczypospolitej pracował jako nauczyciel w Sanoku. 5 lutego 1921 został mianowany z Brzozowa nauczycielem w Państwowym Gimnazjum Męskim w Sanoku, gdzie uczył języka łacińskiego, języka greckiego, języka polskiego, języka niemieckiego, historii, matematyki, kaligrafii, geografii, a ponadto był opiekunem drużyny harcerskiej, kółka grecystów, orkiestry gimnazjalnej[12][13][19][20]. Rozporządzeniem Kuratorium Okręgu Szkolnego Lwowskiego z 9 stycznia 1934 został zaszeregowany do grup VII w zawodzie[21]. Ponadto, od początku istnienia uczył w założonym w 1923 Miejskim Prywatnym Seminarium Nauczycielskim Żeńskim, gdzie wykładał język polski i kaligrafię[22][23], w Prywatnym Polskim Gimnazjum Żeńskim im. Emilii Plater w Sanoku, gdzie uczył języka łacińskiego[24][25]. Uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku z 1925 został uznany przynależnym do gminy Sanok[26]. Działał w Towarzystwie Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych; w 1928 był członkiem zarządu okręgu lwowskiego TNSŚiW[27], w latach 30. pełnił funkcję wiceprezesa[28][29][30][31] i skarbnika koła TNSŚiW w Sanoku[32]. Był członkiem komitetu organizacyjnego I Zjazdu Absolwentów z okazji 50-lecia sanockiego gimnazjum w 1938[33]. Od 1948 do 1953 był nauczycielem przedmiotów ogólnokształcących w szkołach mechanicznych w Sanoku[34].

Był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (1920, 1921, 1922, 1924, 1939) oraz zaangażował się także w próbę reaktywacji „Sokoła” w 1946[35][36]. Wspierał działalność Katolickiego Związku Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku i zasiadł w jego Radzie Opiekuńczej[37].

Do końca życia zamieszkiwał w Sanoku przy ulicy Bronisława Pierackiego (późniejsza ulica Kolejowa)[4]. Zmarł 24 marca 1954 w Sanoku[3][4]. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku 26 marca 1954[4]. 25 października 1919 w Sanoku jego żoną została Eugenia Stefania Piątkowska (1898-1978)[3][38][39], z którą miał dzieci: Adama (ur. 1931, absolwent sanockiego liceum z 1947[40][41], fizyk, pracownik naukowy Instytutu Fizyki Jądrowej i UJ w Krakowie, kierownik Laboratorium Badania Magnetyków, zm. 1971[42][43], Annę Marię (ur. 1920[44], po mężu Kotulecka, redaktorka w PWN w Krakowie, zm. 2007[potrzebny przypis]) i Jana[4][5][45] (ur. 1935, inżynier geofizyk, zm. 1995[potrzebny przypis]).

Sanocki poeta Roman Bańkowski zadedykował Franciszkowi Wanicowi wiersz pt. „Monarchista”, opublikowany w tomiku poezji pt. Byli wśród nas – inni z 2000 (wspomniał w nim powiedzenie profesora, który mawiał: Nie było to jak za cesarza w Galicji Lodomerii, oraz przytoczył opowiedziane przez Wanica spotkanie z cesarzem Franciszkiem Józefem I podczas jego służby wojskowej w c. i k. armii, gdy monarcha – dowiedziawszy się o tym samym imieniu zagadniętego żołnierza – miał odpowiedzieć: Ja Franciszek, ty Franciszek, mówmy sobie na ty)[46]. Anegdotę profesora potwierdził także inny wychowanek sanockiego gimnazjum, Stefan Stefański, dodając, iż Wanic służył wówczas w 45 Pułku Piechoty, a niespodziewane spotkanie z cesarzem miało miejsce podczas manewrów na sanockich Błoniach[47]. Osobę profesora Franciszka W. opisał także przedwojenny uczeń gimnazjum, pisarz Kalman Segal w swojej powieści pt. Nad dziwną rzeką Sambation, napisanej w 1955 i wydanej w 1957, który również wspomniał o znajomości Wanica z cesarzem, wskazując, że obaj spotkali się na wiedeńskim Praterze[48]. Ponadto ks. Zdzisław Peszkowski przychylnie wyraził się o profesorze Wanicu w swoich wspomnieniach[49].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Henryk Kopia: Spis nauczycieli szkół średnich w Galicyi oraz polskiego gimnazyum w Cieszynie. Lwów: Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych, 1909, s. 118.
  2. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1894/1895 (zespół 7, sygn. 18). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 137.
  3. ↑ a b c Księga małżeństw (1912–1924). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. s. 88 (poz. 97).
  4. ↑ a b c d e Księga Zmarłych 1946–1958 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 349 (poz. 30).
  5. ↑ a b Wanic. moikrewni.pl. [dostęp 2016-02-16].
  6. ↑ 22. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1902/1903. Sanok: 1903, s. 41.
  7. ↑ Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 156 z 1 lipca 1903. 
  8. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2016-03-23].
  9. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C.K. Gimnazyum z polskim językiem wykładowym w Stanisławowie za rok szkolny 1908/09. Stanisławów: 1909, s. 36.
  10. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C.K. Gimnazyum z polskim językiem wykładowym w Stanisławowie za rok szkolny 1908/09. Stanisławów: 1909, s. 34.
    •Sprawozdanie Dyrekcyi C.K. Gimnazyum z polskim językiem wykładowym w Stanisławowie za rok szkolny 1909/10. Stanisławów: 1910, s. 45.
  11. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C.K. II Gimnazyum z polskim językiem wykładowym w Stanisławowie za rok szkolny 1910/11. Stanisławów: 1911, s. 24.
    •Sprawozdanie Dyrekcyi C.K. II Gimnazyum z polskim językiem wykładowym w Stanisławowie za rok szkolny 1911/12. Stanisławów: 1912, s. 35,37.
    •Sprawozdanie Dyrekcyi C.K. II Gimnazyum z polskim językiem wykładowym w Stanisławowie za rok szkolny 1912/13. Stanisławów: 1913, s. 44.
    •Sprawozdanie Dyrekcyi C.K. II Gimnazyum z polskim językiem wykładowym w Stanisławowie za rok szkolny 1913/14. Stanisławów: 1914, s. 41.
  12. ↑ a b Andrzej Tarnawski. „Belfrowie” – Nostri Magistri. „Rocznik Sanocki”. Tom VII, s. 176-177, 1995. 
  13. ↑ a b W gimnazjalnym mundurku. W: Bolesław Baraniecki: Opowieści leskie. Z pamięci i z fotografii. Olszanica: BOSZ, 2008, s. 197, 198, 204. ISBN 978-83-7576-007-1.
  14. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 557.
  15. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 495.
  16. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 381.
  17. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 329.
  18. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 1037.
  19. ↑ XXXV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sanoku za rok szkolny 1920/1921 wraz z dodatkiem za lata 1917, 1918, 1919 i 1920. Sanok: Fundusz Naukowy, 1921, s. 48.
    •XXXVI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1921/1922. Sanok: 1922, s. 3.<
    •XXXVI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1922/1923. Sanok: 1923, s. 2.
    •XXXVII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1923/1924. Sanok: 1924, s. 18.
    •XXXIX. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1925/1926. Sanok: 1926, s. 4.
    •XXXX. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1926/1927. Sanok: 1927, s. 2.
    •XLI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1927/1928. Sanok: 1928, s. 11, 12, 19.
    •XLIII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1929/30. Sanok: 1930, s. 10.
    •XLIV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1930/31. Sanok: 1931, s. 2, 15.
    •XLV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1931/32. Sanok: 1932, s. 3.
    •XLVI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1932/33. Sanok: 1933, s. 3, 13, 21.
    •XLVII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1933/34. Sanok: 1934, s. 3, 16, 22.
    •XLVIII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1934/1935. Sanok: 1935, s. 3, 6, 8.
  20. ↑ Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 160.
  21. ↑ XLVII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1933/34. Sanok: 1934, s. 6.
  22. ↑ Maria Tarnawska. Z dziejów Miejskiego Prywatnego Seminarium Nauczycielskiego Żeńskiego w Sanoku w latach 1923-1934. „Rocznik Sanocki”. VII, s. 189-191, 1995. 
  23. ↑ Edward Zając, Oświata i szkolnictwo. Życie kulturalne. Szkolnictwo podstawowe i średnie. Nauczycielski ruch związkowy, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 575.
  24. ↑ Edward Zając, Oświata i szkolnictwo. Życie kulturalne, Szkolnictwo podstawowe i średnie. Nauczycielski ruch związkowy, Aneks 1, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 594.
  25. ↑ Tomasz Przystasz: Szkoła w spódnicy. W: Księga pamiątkowa 1928-2008 II Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Sanoku wydana z okazji jubileuszu 80-lecia szkoły. Sanok: 2008, s. 29.
  26. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 560 (poz. 127).
  27. ↑ Z życia T. N. S.W.. „Przegląd Pedagogiczny”. 18, s. 442, 26 maja 1928. 
  28. ↑ XV. Koła T. N. S.W. III. Okręg lwowski. „Przegląd Pedagogiczny”. 14, s. 90, 10 kwietnia 1930. 
  29. ↑ XI. Koła T. N. S.W. III. Okręg lwowski. „Przegląd Pedagogiczny”. 12, s. 67, 28 marca 1931. 
  30. ↑ XII. Koła T. N. S.W. III. Okręg lwowski. „Przegląd Pedagogiczny”. 9-10, s. 53, 12 marca 1932. 
  31. ↑ Wieści z kół. „Przegląd Pedagogiczny”, s. 48, Nr 4 z 17 lutego 1934. 
  32. ↑ Koła T. N. S.W.. „Przegląd Pedagogiczny”, s. 87, Nr 7-8 z 15 kwietnia 1939. 
  33. ↑ Sprawozdanie Jubileuszowe z działalności Państwowego Gimnazjum w Sanoku w latach 1888-1938 wydane z okazji Wielkiego Zjazdu wychowawców i wychowanków Zakładu w 50 rocznicę pierwszego egzaminu dojrzałości. Sanok: 1938, s. 5.
  34. ↑ Grono pedagogiczne. W: Stanisław Dydek: Zespół Szkół Mechanicznych w Sanoku 1946–1996. Brzozów: Oficyna Wydawniczo-Reklamowa „Edytor” w Brzozowie, 1997, s. 217. ISBN 83-87450-00-6.
  35. ↑ Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 152, 154, 157, 159. ISBN 978-83-939031-1-5.
    •Anna Sebastiańska: Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. sokolsanok.pl, 2009-11-29. [dostęp 2016-02-16].
  36. ↑ Historia 1889 – 1918 – 1945 – 1999. sokolsanok.pl, 31 maja 2009. [dostęp 2016-02-16].
  37. ↑ Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku 1923-1934. Jednodniówka. Sanok: Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku, 1934, s. 18, 21, 34.
  38. ↑ Indeks do Ksiąg Zaślubionych Parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku od roku 1911. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 85 (Tom J, poz. 97).
  39. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 558 (poz. 102).
  40. ↑ Archiwum Państwowe w Rzeszowie. Oddział w Sanoku. Państwowe Gimnazjum i Liceum im. Królowej Zofii w Sanoku. Katalogi zawierające świadectwa dojrzałości absolwentów ww. szkoły z lat 1927-1950. Świadectwa dojrzałości Liceum Ogólnokształcącego 1946/1947 (zesp. 7, sygn. 262)
  41. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2016-02-21].
  42. ↑ Nekrologi. „Dziennik Polski”. Nr 246, s. 4, 16 października 1971. 
  43. ↑ Nekrologi. „Dziennik Polski”. Nr 247, s. 7, 17-18 października 1971. 
  44. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 567 (poz. 210), 575 (poz. 285).
  45. ↑ Księga urodzeń 1908-1924. Sanok.
  46. ↑ Roman Bańkowski: Byli wśród nas – inni. Sanok: Związek Literatów Polskich. Oddział w Rzeszowie, 2000, s. 80. ISBN 83-914224-4-5.
  47. ↑ Stefan Stefański: Kartki z przeszłości Sanoka. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sanoku, 2005, s. 10. ISBN 83-919470-9-2.
  48. ↑ Kalman Segal: Nad dziwną rzeką Sambation. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 1957, s. 71-73.
  49. ↑ Zdzisław Peszkowski: Z grodu nad krętym Sanem w szeroki świat. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2004, s. 35-36. ISBN 83-919305-3-X.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Franciszek_Wanic&oldid=74798655”